Door omstandigheden in haar familie is iemand betrokken bij twee PKN-gemeenten. Ze is lid in de ene (A) en doet tevens mee in de andere (B). Kan zij in die andere (B) een functie vervullen? Ze wil betrokken blijven bij beide gemeenten.
Dat hangt ervan af. Als het gaat om het lidmaatschap van de bazar-, liturgiecommissie en dergelijke, zie ik geen probleem. Daarvoor is het strikt genomen niet nodig om te kwalificeren als lid van de gemeente (Vd Heuvel 2013, p. 179, vgl. PKO ord. 4-8-4). Dit neemt niet weg dat een kerkenraad zeker bij de samenstelling van bijvoorbeeld een liturgiecommissie wel kritisch moet kijken of deze voldoende aansluit en aan blijft sluiten bij de kleur en het gevoelen van de gemeente.
Ambt
Anders ligt het als het gaat om het ambtsdragerschap en het lidmaatschap van het college van kerkrentmeesters. Daarvoor is het in beginsel noodzakelijk om lid te zijn van de gemeente. Dat is de basis voor de verkiezing/benoeming. In dit geval zou ze een verzoek tot overschrijving kunnen indienen naar de andere gemeente (B) (PKO ord. 2-5-3). Haar verbondenheid met de oude gemeente (A) kan ze vormgeven door zich daar te laten registreren als blijkgever van verbondenheid (vgl. PKO ord. 2-4). Maar ook als ze lid wil blijven in de oude gemeente (A), biedt de kerkorde een mogelijkheid. Gemeente B zou dan een verzoek kunnen doen aan het Breed Moderamen van de Classicale Vergadering om dit toe te staan (ord. 3-6-1d).
Gastlidmaatschap
In dit geval gaat het om twee PKN-gemeenten. Als de oude gemeente (A) tot een ander kerkverband zou behoren, zijn er in een aantal gevallen meer mogelijkheden. Dan zou ze zich onder bepaalde voorwaarden als gastlid kunnen laten inschrijven in de nieuwe gemeente (B) (PKO ord. 2-3, Generale Regeling Gastlidmaatschap). Ook gastleden kunnen verkozen/benoemd worden tot ambtsdrager, mits de Plaatselijke Regeling van de gemeente daarin voorziet. Een van de belangrijkste beperkingen is dan dat ze niet kunnen worden afgevaardigd naar een meerdere vergadering, zoals de classis (PKO Generale Regeling Gastlidmaatschap art. 6 lid 4).
Overweging
Hier stoten we op een bijzonder aspect in de systematiek van de kerkorde. Als de oorspronkelijke gemeente (A) tot de PKN behoort en de betrokkene daar lid is, dan is bevestiging in het ambt in de nieuwe gemeente (B) niet zonder meer mogelijk. Externe toestemming, van het Breed Moderamen van de Classicale Vergadering, is dan nodig. Behoort die oorspronkelijke gemeente niet tot de PKN, dan kan de gemeente waar ze ambtsdrager zou worden dat zelf bepalen. Vanuit het territoriale beginsel van waaruit de kerkorde van de PKN is opgebouwd is dit begrijpelijk. De tendens is echter dat mensen mobieler zijn, het territoriaal beginsel steeds minder leidend en de persoonlijke keuze voor een gemeente steeds belangrijker. Het lijkt me daarom een overweging waard om voor situaties als in deze casus het mogelijk te maken dat iermand binnen de PKN volwaardig lid is in de ene gemeente en gastlid wordt in de andere.
P.S. De Generale Synode heeft in april 2017 voorstellen in eerste lezing aanvaard waarin de mogelijkheid als ambtsdrager te worden verkozen, worden uitgebreid.